در ایران به دلیل وجود رشته کوه های البرز و فعالیتهای درون زمینی ،چشمه های گوناگون با خواص و املاح گوناگون وجود دارد که وجود هر یک از این املاح و نمک ها ، خواص درمانی گوناگونی را به وجود آورده است که در سرتاسر ایران گسترده شده اند. تاکنون حدود 400 چشمه آب معدنی در سرتاسر ایران شناسایی شده است. وجود املاح و نمک های گوناگون در آب چشمه ها به دلیل عبور آب از لایه ها زمین و سنگهای گوناگون در درون زمین است.
موادی که در این چشمه ها وجود دارند عبارتند از :
- سولفات منیزیوم
- بیکربنات سدیم
- سولفات سدیم
- انیدرید کربن
- کلرور سدیم
- آرسنیک
- گوگرد
- آهک
- آهن
- ید
خواص درمانی چشمه های آب بر اساس املاح موجود در آنها:
1- سولفات منیزیوم : این ماده در آب باعث تلخی آب می شودکه اثرات خوبی در برطرف کردن یبوست و چاقی دارند. آشامیدن آب این چشمه‌ها برای اشخاص ضعیف و کم خون و نظیر اینها خوب نیست.
مهمترین چشمه‌های تلخ در آلمان می‌باشند. چشمه فریدریک هال در ماینینگن و چشمه مدکنت هایم در ورتنبرگ است
2- انیدریک کربن : انیدرید کربنیک محلول در آب موجب تسریع حرکت دودی‌شکل روده می‌گردد و مقدار عصاره‌هایی که در روده ریخته می‌شود را زیادتر می‌کند. در نتیجه ، هضم غذا تسریع می‌شود. همچنین موجب زیاد شدن اسید کلریدریکی که در معده تولید می‌شود، می‌گردد و اثر اشتها آور دارد. آبهای قلیایی نیز فعالیت معده را زیاد می‌کنند و اسید معده را از بین می‌برند و در معالجه درد مفاصل مؤثرند.
در ایران آب ترش راه رشت و آبعلی از سر چشمه‌های مهم این ماده می‌باشند.
3- کلرور سدیم : اشخاصی که مبتلا به سو هاضمه و یا چاقی زیاد می‌باشند و یا دستگاه تنفسی آنها خوب کار نکند، نوشیدن این آبها برای آنها مفید و اثر بخش است .
چشمه‌های کیسینگن و نوی‌هاس واقع در آلمان از مهمترین چشمه‌ها می‌باشند
4- آهن : آبهای آهندار برای درمان کم خونی بسیار مفید می‌باشد.
نمونه‌ای از چشمه‌های آهندار در ایران آب گرم محلات ،چشمه های جواهرده، كتالم، و سادات محله رامسر می باشند.
5- گوگرد : آبهای گوگردی در درمان روماتیسم و امراض جلدی و مسمومیتهای فلزی تجویز می‌شود. این آبها دارای هیدروژن سولفوره آزاد و یا هیدروسولفور و یا هر دوی اینها می‌باشند و بوی تخم مرغ گندیده به دلیل وجود این مواد است.ورودگوگرد به دستگاه متابوليسم بدن باعث بروز فعل و انفعالات مختلف در اين دستگاهها شده و در درمان بيماريهاي مختلف تنفس ، رماتيسم و بيماريهاي جلدي موثر واقع ميشود
در ایران چشمه های آب اسک ، نمونه‌ای از این آبهای گوگردی است
6- آهک : آبهای آهکدار در درمان نارسایی کلیه و درمان ناراحتی اعصاب و اگزمای در پوست و غیره توصیه شده‌اند.
در ایران آب گرم همدان نمونه‌ای از آبهای آهکدار می‌باشد
7- آرسنیک : این چشمه‌ها دارای مقدار جزئی آرسنیک هستند که بعلت کمی مقدار، اثر کشندگی ندارد. آشامیدن آب این چشمه‌ها برای رفع کم خونی و ضعف ناشی از کمی غذا و غیره مفید است.
در ایران چشمه آرسنیک دار وجود ندارد اما در اروپا و نزدیک کوه های آلپ وجود دارد.
8- سدیم : آب چشمه هایی که در آنها سدیم وجود دارد برای درمان ناراحتی های عصبی و روماتیسمی مفید است و نوشیدن آن باعث ازدیاد ترشح معده می شود.
چشمه آب معدني صالح معروف به آب صالح در ارتفاع 300 متري کوه اشک قمصرکاشان واقع درمنطقه فرقهان جاري مي باشد.
9- ید : آب چشمه هایی که ید دارند برای بیمارانی که پرکاری غدد تیروئید ،تپش قلب و نبض غیر عادی دارند مناسب است.
